Oh, wat kijken we bij Sunny Tables ieder jaar weer gretig uit naar de kerstdagen! De dagen worden steeds korter en donkerder, maar bij velen zijn de woonkamers intussen al vrolijk verlicht en de winkels vullen zich zo langzamerhand met allerhande feestlekkernijen. Kerstmis brengt mensen samen – gemene deler voor dit feest dat veelal aan tafel wordt doorgebracht… Dit jaar door de wereldwijde pandemie, meer dan ooit, aan de eettafel in eigen huis!
Kerst vertoont wereldwijd zo zijn gelijkenissen, maar wordt op lokaal niveau toch nog wel eens verschillend gevierd, ingekleurd. Natuurlijk, er is de kerstboom, er zijn de cadeautjes, familie en vrienden komen bij elkaar… Maar de kleuren en de geuren? Dat kan je vrij letterlijk nemen, want hoe zien de feestdagen er eigenlijk uit in de landen rondom de Middellandse Zee? En, zo stiekem afkijkend van die Mediterrane kerstgewoonten, hoe kunnen we onze Nederlandse kerst van 2020 van extra spice voorzien?
Italiaanse overvloed
In Italië is kerstmis vooral een feest van overdaad! Het geld dat Italianen er aan spenderen doet onze uitgaven verbleken… Cadeautjes, versiering, het is allemaal veel, zwaar en opzichtig. En dat geldt zeker óók voor het eten en drinken tijdens de feestdagen. Op ‘vigila di Natale’, kerstavond, gaan de Italianen, na het eten van het gigantische kerstmenu, nog in hun goeie goed naar de nachtmis – óf ze volgen deze uitbuikent voor de beeldbuis. Om met de woorden van een Italiaanse kennis te spreken: “kerstavond wordt in Italië zo spectaculair uitgebreid gevierd, dat men op eerste kerstdag vaak vooral ligt te bekomen van de dag ervoor…”
In de laars van Europa verschilt het sterk van regione tot regione hoe de eettafel tijdens kerstmis uitziet, maar dat die tafel doorbuigt is zeker en bovendien: kerstavond is… visavond!
Kerstavond, visavond.
Het eten van vis is namelijk al eeuwen een christelijke traditie in tijden van vasten en katholiek als ze zijn in het zuiden… Zo glamorous als kerst is in Italië, zo sober is de periode die er in Griekenland aan voorafgaat. Veertig dagen voor de kerst begint voor de Grieks-Orthodoxen de kerstvastentijd, een periode waarin men dierlijke producten zo veel mogelijk laat staan… Is kerstmis eenmaal daar, dan pakt men uit! Dan komen er varkensgebraad, gevulde kalkoen en het zoete ‘Christusbrood’ christopsomo op tafel.
In de Mediterrannee hecht men sterk aan kerstavond, meer dan dat wij dit in Nederland doen. Hoewel niet iedereen in onze moderne tijd zich meer houdt aan de vastentraditie, verschijnt naast Griekenland ook in Italië en Portugal bij de meeste gezinnen vis op het bord. Want, zoals men op vrijdag traditiegetrouw geen vlees eet, geldt dit ook op de avond voor de geboorte van het kindje Jezus. Men vast, voordat men viert!
Van armzalig naar kerstklassieker
In één Mediterraan land dicteert de traditie zelfs welk gerecht tijdens kerstavond gegeten wordt… Op de Portugese ‘noite de consoada’ bestaat het hoofdgerecht uit een compositie van gekookte stokvis, ei, aardappelen en groene kool, liefdevol besprenkeld met rinse olijfolie met peper. Sober, maar zeer smakelijk!
Wat betreft die stokvis, grappig feitje is dat die vroeger werd gezien als kost voor armelui (of kat), maar tegenwoordig is niets minder waar en is ‘bacalhau’ juist peperduur! Lekker trouwens bij dit stevige gerecht is de Portugese Cadão Douro Reserva.
Fransen zouden geen Fransen zijn zonder hún kerstklassiekers: als aperitief de zachte ronde toastjes met paté en gerookte zalm, een gevulde kalkoen en hun zalige marrons, zoete tamme kastanjes. En bij hun zuiderbuur Spanje dan, hoe gaat de kerst er daar aan toe?
Dat wat vloeit
Grappig genoeg is kerstavond een gelegenheid waarop Spanjaarden zich ineens wél in ruime zin aan tapas zetten… Althans, volgens een Spaanse vriend van Sunny Tables. Want hoewel tapas in het buitenland populairder zijn dan in Spanje zelf, beaamt hij dat Spanjaarden op kerstavond graag de uren mogen lengen en de eettafel sieren (tapas serviesset!) met vele smakelijke kleine hapjes – gerechtjes om de tong te kietelen en het vloeien van al die heerlijke Spaanse wijn te begeleiden.
Want of het nu gaat om het aperitief, een glas bij de maaltijd, of een bubbeltje voor in de hand: onder de Mediterrane zon worden nu eenmaal een hoop godendranken geboren en tijdens de feestdagen wordt er lustig aan gelaafd! Een classic en terug van nooit weggeweest: denk net als de Portugezen eens aan dat glaasje port, zo heerlijk voor bij het traditionele kerstgebak – waarmee de brug naar het zoete gedeelte snel is geslagen.
Zoetekauwen
Immers, ook (of juist?) in Zuid-Europa volgt op zout doorgaans het zoet. Chocolade? De Fransen zijn er verzot op! Met kerstmis liggen de supermarchés er helemaal mee vol. Adventkalenders zijn er mee gevuld en niet te missen zijn de chocolaatjes met aan de binnenzijde van de verpakking een wijze spreuk… Op eerste kerstdag wordt er ook chocolade en chocolade producten (bijvoorbeeld de panettone met koffie en chocolade) aan elkaar gegeven, leuk voor de fijnproevers! In Griekenland bakt men graag de traditionele ‘Melomakerona’ koekjes, gemaakt van meel, olijfolie (Ladolea Extra Vergine), kaneel en honing.
Rond de Middellandse Zee komt tijdens kerst überhaupt heel wat zoets uit de ovens gerold, want in zowel Frankrijk als Portugal eet men graag de klassieke koningskrans (gemaakt met port én lekker met port), maar het bekendste kerstgebak is misschien toch wel de panettone… Panettone! Die goudgele ronde cake, gevuld met sukade, rozijnen en gesuikerde vruchten is al eeuwen het traditionele kerstgebak van Milaan. Luxe, lekker én het ademt kerst.
Linzen en champagne met Oud en Nieuw
Wat eerder met die goede voornemens beginnen? Waarom niet doen als in Italië en het oliebolletje vervangen door de combi linzen (Groene DuPuy linzen van La Ponote) en bubbels? Want met Oud en Nieuw ben je als Italiaan bijna verplicht om linzen te eten op wat voor manier dan ook. Bijgeloof of niet, kennelijk menen Italianen dat het eten van deze kleine platte peulvruchtjes – die in de verte een beetje op muntjes lijken – symbool zullen zijn voor financieel geluk. “Gij zult het komende jaar geen geldgebrek kennen als gij linzen eet!”
In zowel Griekenland als Portugal verbergen ze juist weer een hard boontje in het kerstgebak… Voorspoed wacht de bofkont die de boon in zijn of haar plakje cake terugvindt – óf moet de komende kerst de koningscake betalen! Portugezen bakken tijdens de feestdagen trouwens ook heerlijke gebakjes op basis van bonen, zoals ‘azevias de grão’, gesuikerde en gefrituurde beignets met een zoete crème van kikkererwten als vulling.
Toch liever een degelijke oliebol? Frankrijk levert je de klassieker voor bij deze vertrouwde oudejaarstopper… Bien sûr, champagne! Maar, laten we wel wezen, of het nu gaat om Spaanse Cava, Portugese of Italiaanse (e)spumante en ander lekker mousserends uit de Mediterannee – het bubbeltje is de beste vriend van de met-of-zonder-rozijn!
Wellicht dat de kersttradities van de Mediterranee u weten te inspireren tot een nog warmere en gezellige kerst… Hoe dan ook, Sunny Tables wenst u zalige, smakelijke feestdagen. Proost!
